فارسی بگوییم...4

تفاوت فلق با شفق....

دریافت

فارسی بگوییم...3

شیب یا شیب...؟

دریافت

فارسی بگوییم...2

* غیظ یا غیض؟

دریافت

فارسی بگوییم 1

دریافت

نادرست‌گویی و نادرست‌نویسی در زبان فارسی 2

*آزمایش واژه فارسی است. اما برخی فارسی زبانان این واژه را با “ات” جمع می بندند که نادرست است و باید با “ها” جمع بسته شود. پس ”آزمایش ها” درست است.

به جای روزنامه جات، ترشی جات و شیرینی جات هم بهتر است بنویسیم روزنامه ها، کارخانه ها، ترشی ها، شیرینی ها و …

*یکی از غلط های فاحش در فارسی جمع بستن نام های جمع است. مانند تشکیلات که جمع تشکیل است و هنگامی که با “ات” آن را جمع می بندند، جمع در جمع می شود: اخبارها، جواهر ها یا جواهرات، حواس ها، عملیات ها از این دسته اند که شکل درست نوشتن و گفتن آن ها چون این است: اخبار، جواهر، حواس، عملیات.

*میانواژه ی “است” و “هست” در ریشه اصلی هیچ تفاوتی نیست. این دو لفظ دو صورت یک کلمه و به یک معنی است و اختلافی که در کاربرد آن ها وجود دارد بیش تر از جنبه معنی و بیان است تا از جنبه لغت و دستور.

نکته در این جاست که در کلمه‌ی “هست” در مقایسه با “است” تاکیدی هم وجود دارد، اما در کاربرد کلمه “است” تاکیدی در کار نیست و تنها رابطه ی میان نهاد و گزاره بیان می شود.

به این دو جمله توجه کنید:

آیا هوا روشن است؟ آیا هوا روشن هست؟

در مورد نخست، مراد بیان رابطه ی میان هوا و روشن است و در مورد دوم تاکید بر روشن است. به این دلیل است که مثلا در مقام انکار، درمورد نخست رابطه را و در مورد دوم مورد تاکید (روشن) را باید انکار کرد: آیا هوا روشن است؟ نه، هوا تاریک است. آیا هوا روشن هست؟ نه، هوا روشن نیست. یعنی در برابر هست همیشه نیست و در برابر است بیش تر همان است تکرار می شود و وصف برعکس به کار می رود.

آقای ابوالحسن نجفی در کتاب “غلط ننویسیم” در ارتباط با این دو واژه می نویسد:

در دو جمله ی احمد عاقل است و احمد عاقل هست جمله نخست عاقل بودن احمد را خبر می دهد و حال آن که جمله ی دوم این خبر را با تاکید بیان می کند و گویی به مخاطب اطمینان می دهد که در عاقل بودن احمد نباید تردید کرد.

با این همه، این تمایز معنایی در همه جا و با این دقت رعایت نشده است و در ادبیات فارسی نمونه هایی را می توان یافت.